سوالات ریاضی حل شده توسط امام علی(ع)

دونفر و هشت درهم

دو نفر مشغول غذا خوردن شدند ؛ یکی پنج قرص نان داشت و دیگری سه تا. مردی از کنار آن ها می گذشت، گفتند: بنشین و با ما غذا بخور. نشست و با آن ها غذا خورد. وقتی غذا به پایان رسید، هشت درهم گذاشت و گفت: این به عوض غذایی که خوردم. صاحب پنج قرص نان به دیگری گفت: پنج درهم مال من است و سه درهم مال تو. ولی صاحب سه قرص نان گفت: فقط در صورتی راضی می شوم که هشت درهم را به طور مساوی به دو قسمت تقسیم کنیم. چون اختلافشان بالا گرفت، نزد علی(علیه السلام) آمدند و ماجرا را نقل کردند.

حضرت به صاحب سه قرص نان فرمود: به سه درهم راضی شو.

گفت: جز به حق راضی نمی شوم.

حضرت فرمود: حق تو فقط یک درهم است.

گفت: چطور؟

حضرت فرمود: تو سه قرص نان داشتی و دوستت پنج قرص نان که مجموعاً می شود هشت قرص نان. این هشت قرص نان را به 24 ثلث تقسیم می کنیم. سهم تو از این 24 ثلث، 9 ثلث می شود و سهم دوستت 15. تو 8 ثلث را خوردی، بنابراین، فقط 1 ثلث از تو رفته و دوستت نیز 8 ثلث خورده، بنابراین، 7 ثلث از او رفته و مرد سوم هم 8 ثلث خورده که هشت درهم ـ یعنی به عوض هر ثلث یک درهم ـ پرداخت کرده است. پس در عوض 1 ثلث که از تو رفته یک درهم مال توست و در عوض 7 ثلث که از دوست تو رفته هفت درهم مال اوست. این همان حق است که می خواهی.

صاحب سه قرص نان به یک درهم راضی شد و سه درهمی را که ادعا می کرد از دست داد.

چهارم:

ارثیه برادر

زنی خدمت حضرت علی(علیه السلام) آمد، عرض کرد: ای امیرالمؤمنین، برادرم مرد و ششصد دینار باقی گذاشت، ولی به من تنها یک دینار دادند. از شما می خواهم در این زمینه منصفانه حکم نمایید.

حضرت بدون تأمّل فرمود: شاید برادرت دو دختر داشت که دو سوم از 600 دینار ـ یعنی 400 دینار ـ به آن ها می رسد و مادری دارد که یک ششم ـ یعنی 100 دینار ـ به او می رسد و زنی دارد که یک هشتم ـ یعنی 75 دینار به او می رسد و 12 برادر دارد که 24 دینار ـ هر کدام دو دینار ـ مال آن هاست و سهم تو هم یک دینار است. آن زن گفت: آری، درست است.